Choroba Rubartha – znana również jako zakaźne zapalenie wątroby psów (CAV-1) – jest zaraźliwą wirusową chorobą psów, przebiegającą w postaciach ostrej lub podostrej, głównie z objawami zapalenia wątroby oraz zaburzeń układu pokarmowego.
Po raz pierwszy została opisana przez Rubartha (stąd jej nazwa) w 1947 roku, chociaż już w 1920 r. R.G. Green udowodnił iż epizootyczne zapalenie mózgu lisów wywołuje czynnik przesączalny, który powoduje właśnie zapalenie wątroby u psów zakażonych eksperymentalnie.

❗
Choroba ta ma istotne znaczenie w weterynarii ze względu na jej potencjalnie śmiertelny przebieg i powszechność występowania.

Występowanie

Choroba Rubartha jest wywoływana przez wirus psiego adenowirusa typu 1 (CAV-1).
Wirus ten jest bardzo odporny na warunki środowiskowe, co ułatwia jego rozprzestrzenianie. Zakażenie następuje poprzez kontakt z zakażonymi płynami ustrojowymi, takimi jak mocz, kał czy ślina, przez co głównym źródłem zakażeń są właśnie chore psy oraz bezobjawowi nosiciele. CAV-1 jest obecny w wydalinach i płynach ustrojowych zwierzęcia przez pierwsze 34-35 dni po wystąpieniu pierwszych objawów klinicznych. Z kolei z moczem może być wydalany nawet przez 6, a nawet do 12 miesięcy (w przypadku usadowienia się wirusa w kanalikach nerkowych).

Rozwój choroby

Po dostaniu się do organizmu wirus namnaża się w migdałkach i tkance limfatycznej, a następnie przechodzi do krwiobiegu, powodując wiremię (stan definiowany jako obecność we krwi mogących się namnażać wirusów). Głównymi miejscami docelowymi wirusa są wątroba, nerki, śledziona, płuca, mózg i naczynia krwionośne, co prowadzi do ich uszkodzenia i wywołania objawów klinicznych. Natomiast przewlekłe zmiany w nerkach oraz zmętnienie rogówki („niebieskie oko” – blue eye) jest efektem reakcji kompleksów immunologicznych po przechorowaniu ostrej lub subklinicznej postaci choroby.

Objawy

Objawy kliniczne choroby Rubartha są powiązane z wymienionymi wyżej narządami i mogą być bardzo zróżnicowane oraz zależne od wieku, stanu zdrowia oraz odporności psa.
Nasilenie objawów klinicznych może przyjąć różną postać: od nieznacznego wzrostu temperatury ciała do ciężkich stanów kończących się zgonem zwierzęcia. Okres wylęgania się choroby to 4-9 dni, a wczesne objawy obejmują gorączkę, utratę apetytu, letarg i wymioty. W zaawansowanej fazie mogą pojawić się żółtaczka, powiększenie wątroby, wybroczyny na błonach śluzowych i krwawe biegunki.

• Postać łagodna: cechuje ją gorączka (40°C) o charakterze dwufazowym, utrzymująca się przez 1-6 dni; utrata łaknienia; apatia; senność; zapalenie migdałków trwające około 3 dni.
• Postać ostra: gorączka; apatia; utrata łaknienia; powiększenie węzłow chłonnych; niekiedy powiększenie wątroby; zapalenie spojówek z nadwrażliwością na światło; wymioty; krwawa biegunka; punkcikowate i rozlane wybroczyny na błonach śluzowych; przedłużone krzepnięcie krwi; krwawienia z dziąseł.
• Postać podostra: wzrost temperatury ciała; utrata łaknienia; apatia; senność; obrzęk węzłów chłonnych; przyśpieszone tętno i oddech; niechęć do ruchu; blade błony śluzowe; napięte powieki brzuszne; powiększona wątroba; leukopenia.
• Postać nadostra: warto wspomnieć iż w nadostrej postaci choroby pies nawet przy braku jakichkolwiek objawów klinicznych może umrzeć w ciągu 3-4h.

❗
Postać przewlekła może rozwinąć się u psów o niskim mianie przeciwciał matczynych eksponowanych na zakażenie CAV-1. Niekiedy przy zakażeniu CAV-1 pojawia się także zakażenie wirusem nosówki.

Diagnostyka

Diagnostyka choroby Rubartha opiera się na ocenie objawów klinicznych oraz wynikach badań laboratoryjnych, takich jak badanie krwi, badanie moczu i testy serologiczne. Ważne jest również różnicowanie choroby z innymi schorzeniami, takimi jak leptospiroza, parwowiroza czy nosówka.

❗
Jeżeli podejrzewamy Chorobę Rubartha (lub oczywiście inną z podobnymi objawami) u swojego psa to bezzwłocznie należy się skierować do lekarza weterynarii na kontrolę.

Leczenie

Leczenie choroby Rubartha jest głównie objawowe i wspomagające. Stosuje się płynoterapię, leki przeciwgorączkowe, antybiotyki zapobiegające wtórnym zakażeniom bakteryjnym oraz leki wspomagające funkcje wątroby. Ważne jest również izolowanie zakażonych zwierząt, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa jeżeli mamy w domu więcej osobników.

Profilaktyka

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakaźnemu zapaleniu wątroby u psa jest jego regularne szczepienie. Dostępne są szczepionki przeciwko CAV-1, które zapewniają długotrwałą odporność. Dodatkowo, ważne jest przestrzeganie zasad higieny oraz unikanie kontaktu z zakażonymi zwierzętami.

❗
Wspomnę o tym iż ten artykuł nie jest i nie może być brany za podstawę do samodzielnego leczenia swojego zwierzęcia.

Choroba Rubartha stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia psów, ale dzięki odpowiedniej profilaktyce i wczesnemu wykrywaniu można znacznie ograniczyć jej skutki.

Piśmiennictwo:

  1. K. Buczek i in., Choroby zakaźne zwierząt z elementami epidemiologii i zoonoz, Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i leśne, Warszawa 2011, 429-434
  2. Notatki własne z technikum weterynaryjnego oraz studiów inżynierskich