Sylwestrowa noc to dla większości ludzi czas świętowania, pełen głośnych fajerwerków i imprezowej atmosfery. Dla zwierząt oznacza to jednak coś zupełnie innego – intensywny stres wywołany nadmierny, ciężkim do zrozumienia dla zwierząt nagłym hałasem, błyskami oraz innymi nieprzewidywalnymi dla nich sytuacjami.
Jak wynika z badań (źródła podane w piśmiennictwie, na końcu artykułu), około 40% psów doświadcza lęku przed hałasem, a jego skutki mogą być zarówno psychiczne, jak i fizjologiczne. W tym artykule omówione zostanie to, dlaczego psy tak reagują na fajerwerki, jakie mogą być konsekwencje ich nagłego dużego stresu oraz jakie metody oparte na badaniach naukowych mogą pomóc naszym czworonożnym przyjaciołom przetrwać tę noc.

1. Skąd u psów lęk przed fajerwerkami?

Psy mają znacznie bardziej wyczulony słuch niż ludzie – dźwięki o wysokiej intensywności, takie jak fajerwerki, są dla nich nie tyle głośne czy przerażające, ale wręcz bolesne. Dodatkowo nagłe wybuchy i błyski światła – które w okresie około-sylwestrowym są bardzo często – wywołują instynktowną reakcję „uciekaj lub walcz”.
Psom ciężko jest w pełni zrozumieć źródło tego typu hałasu, co dodatkowo potęguje ich lęk. Śmiało można tutaj porównać to do tego jak zwierzęta mogą przeżywać sytuacje takie jak dźwięki wojny itp.

❗
Ciekawostka naukowa:
Fale akustyczne fajerwerków mają specyficzne częstotliwości, które są szczególnie nieprzyjemne dla psów. Dodatkowo dochodzi do nadmiernej stymulacji układu nerwowego, co może prowadzić do fizycznych objawów stresu.

2. Konsekwencje stresu u psów, wywołanego sylwestrową zabawą ludzi:

Stres związany z hałasem może prowadzić do poważnych konsekwencji:

  • Behawioralnych:
    strach, niepewność, skomlenie/pisk/szczekanie, drżenie, poszukiwanie schronienia, próby ucieczki np. z posesji, niszczenie przedmiotów, agresja.
  • Fizjologicznych:
    wzrost poziomu kortyzolu, przyspieszone bicie serca, ślinotok, wymioty.
  • Długoterminowych:
    utrata zaufania do opiekuna, trwałe zaburzenia behawioralne, stres przed głośnymi dźwiękami czy intensywnymi błyskami światła.

3. Jak pomóc psu przetrwać Sylwestra?

➡️ Przygotowanie środowiska:

  • Postaraj się stworzyć psu bezpieczną przestrzeń – miejsce, w którym czworonóg będzie czuł się komfortowo, np. cichy pokój z wygodnym legowiskiem i ulubionymi zabawkami czy odpowiednio przygotowana klatka kennelowa lub transporter, które pies zna i którym ufa.
  • Dobrym pomysłem jest zasłonięcie okien, tak aby ograniczyć widoczność błysków fajerwerków. Warto też włączyć muzykę np. relaksacyjną lub biały szum, który choćby w minimalnym stopniu stłumi odgłosy fajerwerków i odwróci od nich uwagę psa.

➡️ Pomoc behawioralna:

  • Jeszcze przed Sylwestrem można przygotować psa na nadchodzące wydarzenie – można spróbować przyzwyczaić go do hałasów i sprawić, że będzie on na nie obojętny. Można to osiągnąć przykładowo puszczając psu nagrania fajerwerków o niskiej głośności, stopniowo ją zwiększając, jednocześnie nagradzając go smakołykami za zachowanie spokoju.
    Co ważne: warto pracować nad tym już w wieku szczenięcym – duża część wychowania szczenięcia powinna skupiać się na odpowiedniej socjalizacji, a w to wlicza się również eksponowanie psa na bodźce zewnętrzne takie jak np. właśnie głośne dźwięki.
  • W miarę możliwości bądź obecny przy swoim psie i zachowuj spokój – pies bardzo dobrze wyczuwa emocje swoje właściciela i udzielają mu się one. Jeśli pies szuka kontaktu, okaż mu wsparcie, ale „nie nagradzaj” paniki nadmierną uwagą, by nie wzmagać jego lęku.

➡️ Farmakoterapia i „uspokajacze”:

  • W przypadku psów szczególnie wrażliwych na hałas rozważ wykorzystanie leków uspokajających lub suplementów na bazie naturalnych składników.
    Tutaj warto zasięgnąć porady weterynarza i to jeszcze 2-3 tygodnie przed samym sylwestrem.
  • Istnieją przedmioty takie jak „kamiezelki antystresowe” dla psów, czyli nic innego jak „Thundershirt” – takie kamizelki działają w oparciu o teorię, że ucisk wywierany na tułów psa wywołuje efekt uspokajający podobny do kołysania płaczącego niemowlęcia lub przytulania niespokojnej osoby.
    Bywa zalecany przez lekarzy weterynarii.
  • Można także spróbować wykorzystać np. olejki eteryczne lub odpowiednie spraye np. z zapachem lawendy, aby pomóc obniżyć poziom stresu u psa.

4. Alternatywne formy świętowania

W związku z tym jakie konsekwencje niesie ze sobą wykorzystywanie fajerwerków w czasie sylwestra ludzie powoli zaczynają rezygnować z ich wykorzystywania i pojawiają się alternatywne formy pokazów sylwestrowych, które wykorzystują np. pokazy laserowe czy pokazy dronów – są to zdecydowanie cichsze, a jednocześnie równie efektowne sposoby na przeprowadzenie pokazu noworocznego.
Są one nie tylko lepsze dla zwierząt, ale również dla środowiska.
W niektórych krajach „ciche fajerwerki” stają się standardem, co jest krokiem w stronę minimalizowania szkód, stresu i cierpienia zwierząt związanych z hałasem.

5. Wnioski

Sylwester nie musi być traumatycznym doświadczeniem dla zwierząt – w tym przypadku dla psów. Świadome przygotowanie, zastosowanie sprawdzonych technik behawioralnych oraz odpowiednich produktów może znacząco zmniejszyć poziom stresu u naszych czworonożnych członków rodziny.
Warto także rozważyć alternatywne formy świętowania, które są przyjazne zarówno dla zwierząt, jak i środowiska.
W ten sposób możemy sprawić, aby obchodzenie Nowego Roku było radosnym czasem dla całej rodziny – również tej czworonożnej.

Piśmiennictwo:

  1. Levine, E. D., Ramos, D., & Mills, D. S. (2007). "A study of the effect of music on the stress levels of kennelled dogs." Journal of Veterinary Behavior: Clinical Applications and Research, 2(3), 88-93.
  2. Blackwell, E. J., Bradshaw, J. W. S., & Casey, R. A. (2013). "Fear responses to noises in domestic dogs: Prevalence, risk factors, and co-occurrence with other fear-related behaviour." Applied Animal Behaviour Science, 145(1-2), 15-25.
  3. Sherman, B. L., & Mills, D. S. (2008). "Canine anxieties and phobias: An update on separation anxiety and noise aversions." Veterinary Clinics of North America: Small Animal Practice, 38(5), 1081-1106.
  4. Sales, G., Hubrecht, R., Peyvandi, A., Milligan, S., & Shield, B. (1997). "Noise in dog kenneling: Is barking a welfare problem for dogs?" Applied Animal Behaviour Science, 52(3-4), 321-329.
  5. Casey, R. A., Loftus, B., Bolster, C., Richards, G. J., & Blackwell, E. J. (2014). "Human-directed aggression in domestic dogs (Canis familiaris): Occurrence in different contexts and risk factors." Applied Animal Behaviour Science, 152, 52-63.
  6. National Fire Protection Association (NFPA). "Fireworks report: Hazard and safety considerations."
  7. New York Post: "How to keep dogs calm during fireworks."
  8. The Sun: "Dog expert reveals how to keep pets safe during fireworks."
  9. Polskie Stowarzyszenie Behawiorystów Zwierzęcych (PSBZ)