Zapewne wielu właścicieli szczeniąt, a może nawet psów dorosłych zastanawia się o co chodzi z tą nosówką i dlaczego takie ważne są szczepienia na nią w pierwszej kolejności (już na pierwszym szczepieniu). Tutaj chciałabym przybliżyć właśnie ten temat, aby każdy kto zastanawia się czemu ta choroba mimo takiego "delikatnego" wydźwięku jest taka groźna dla naszego ukochanego członka rodziny.

❗
Nosówka psów jest to ogólnoustrojowa bardzo zaraźliwa choroba zakaźna przebiegająca z objawami ze strony układu oddechowego, pokarmowego, nerwowego. Może też powodować objawy dermatologiczne.


Po raz pierwszy została opisana w 1746 roku w rejonie dzisiejszego Ekwadoru. Aktualnie występuje na całym świecie i pojawia się wśród wielu gatunków zwierząt. Dzięki powszechnym szczepieniom szczeniąt i psów dorosłych przeciwko chorobom zakaźnym częstotliwość występowania przypadków nosówki w Polsce znacznie zmalała. Bez wątpienia odpowiada za to uzyskanie przez populacje odporności zbiorowej, inaczej nazywanej odpornością stadną.
Odporność stadna jest osłabiana w wyniku zaniechania przez właścicieli wykonywania szczepień przeciwko chorobom zakaźnym (w tym przeciwko nosówce), czego następstwem jest pojawianie się w populacji zwierząt wrażliwych na zakażenie, a to z kolei umożliwia rozprzestrzenienie się choroby w dalsze rejony.

❗
Przyczyną choroby jest wirus nosówki psów (ang. canine distemper virus – CDV)
Wirus jest dość wrażliwy na czynniki środowiskowe dlatego
do zakażenia się zwierzęcia głównie dochodzi w wyniku:
kontaktu z zakaźnymi wydzielinami (np. ślina) i wydalinami (np. mocz, kał), np. z aerozolem (wydychane powietrze z dróg oddechowych) oraz wypływem z worka spojówkowego.

Okres inkubacji nosówki wynosi od 1 do 4 tygodni lecz dużo zależy od szczepu wirusa, wieku zwierzęcia oraz jego odporności. W momencie dostania się do organizmu gospodarza patogen (wirus nosówki) zaczyna namnażać się w tkance limfatycznej, a w tym czasie może wywołać przejściową gorączkę.
Następnie w ciągu najbliższych dni wirus wnika do nabłonków układu oddechowego, pokarmowego, moczowego oraz komórek endokrynnych i po upływie pięciu dni od zakażenia wirus obecny już jest w wydzielinach i wydalinach chorego zwierzęcia. Oznacza to, że rozpoczyna się siewstwo.
Infekcja ta upośledza odporność, a u zwierząt, które przechorowały nosówkę, występuje leukopenia (obniżony poziom białych krwinek), co powoduje ich zwiększoną podatność na wystąpienie zakażeń patogenami oportunistycznymi (mikroorganizmami wywołującymi zakażenia jedynie u osobników z obniżoną odpornością).

Objawy kliniczne nosówki:

Choroba ta może przebiegać w formie nadostrej, ostrej lub przewlekłej.
Rozwój objawów klinicznych jest zależny od wieku zwierzęcia, odporności zwierzęcia oraz czasu trwania choroby.
Na wystąpienie ostrej postaci choroby obejmującej gorączkę, objawy oddechowe i jelitowe najczęściej najbardziej narażone są szczenięta po zaniku odporności matczynej.
Szczenięta, u których odporność swoista (nabyta) występuje na niskim poziomie, po przechorowaniu wykazują objawy takie jak np. hipoplazja (niedorozwój) szkliwa zębów stałych. Psy te są również bardziej narażone na przedostanie się patogenu do układu nerwowego i wystąpienie przewlekłej postaci choroby.

Objawy w formie ostrej są zauważalne zazwyczaj po około 10 dniach od wniknięcia wirusa. Dochodzi wówczas do rozwinięcia się symptomów oddechowych, jelitowych i skórnych. Ze względu na występujące osłabienie organizmu są one zazwyczaj związane z infekcjami bakteryjnymi i obejmują: obecność śluzowego lub śluzowo-ropnego wypływu z nosa i worków spojówkowych, obrzęk powiek, kaszel, duszność, biegunkę, wymioty i krosty ropne.

W niektórych przypadkach po ustąpieniu fazy ostrej rozwija się postać nerwowa.
Objawy nerwowe oznaczają przewlekłą postać choroby. Takie objawy pojawiają się zazwyczaj u szczeniąt lub starszych psów po upływie 40-50 dni od postaci ostrej.
Do objawów nerwowych zalicza się: drgawki, skurcz mięśni karku i grzbietu, powodujący wygięcie głowy i tułowia ku tyłowi, skurcze kloniczno-toniczne, niezborność i charakterystyczny objaw „żucia gumy”, hiperkeratoza(nadmierne rogowacenie naskórka) opuszek łap i nosa, wybroczyny na skórze, u samców zapalenie napletka. Dodatkowo u szczeniąt obserwuje się wspomniany wcześniej niedorozwój szkliwa, nieregularne ułożenie zębów lub braki w ich liczbie oraz zmiany przy nasadach kości długich, objawiające się kulawizną.

Rzadszą formą nosówki jest postać oczna doprowadza ona rozwoju suchego zapalenia rogówki i spojówki, a w skrajnych przypadkach nawet do zapalenia nerwu wzrokowego i nagłej ślepoty. Do objawów nosówki ocznej u psa zalicza się też łzawienie, zaczerwienienie oczu, ropna wydzielina z oczu, światłowstręt i trudności w otwieraniu oczu.

U dorosłych psów, które przechorowały nosówkę lub chorowały subklinicznie (bezobjawowo), może wystąpić postać późna nosówki, tzw. zapalenie mózgu starszych psów. Jest to rzadka postać nosówki, ponieważ występuje prawie wyłącznie u osobników powyżej szóstego roku życia, które były wcześniej poddane prawidłowemu cyklowi szczepień ochronnych.

Do pojawienia się objawów zapalenia mózgu starszych psów dochodzi zazwyczaj kilka miesięcy do kilku tygodni po przechorowaniu infekcji pierwotnej, co zdecydowanie utrudnia diagnostykę lekarzom weterynarii. Patogeneza tej postaci choroby nie jest do końca znana.

💡
Podczas zapalenia mózgu starszych psów dochodzi do postępującej demielinizacji polegającej na rozpadzie osłonek mielinowych, które odpowiadają za szybsze przewodzenie impulsu nerwowego oraz stanowią ochronę mechaniczną włókien nerwowych.

Do objawów tej postaci nosówki zalicza się również ataksję, konwulsje i ruchy maneżowe.

Inne postacie nosówki:

  • Postać skórna — charakteryzuje się zmianami skórnymi takimi jak
    np. wypryski, pojawiające się pęcherze i nadżerki. Wspomniane objawy pojawiają się zwykle na nosie, w okolicach pyska, uszach, łapach oraz brzuchu.
  • Postać nieżytowa — ten rodzaj nosówki najczęściej występuje u młodych psów i w pierwszym stadium choroby. W tym przypadku pojawiają się objawy takie jak kichanie, kaszel, wodnisty lub ropny wyciek z nosa, przez co są trudności z oddychaniem, gorączka oraz zmniejszony apetyt.
  • Postać oddechowa — charakteryzuje się wysiękiem z nosa podobnie jak w postaci nieżytowej lecz w tym przypadku jest to zazwyczaj ropny wyciek, krwistym lub surowiczym oraz kaszlem. Nieleczona postać płucna nosówki prowadzi do zapalenia płuc.
  • Postać jelitowa — w tym przypadku do objawów zalicza się: biegunkę, wymioty, utratę apetytu, osłabienie, odwodnienie (spowodowane wcześniej wspomnianą biegunką i wymiotami) i bóle brzucha.

Wszystkie wyżej wspomniane postacie nosówki są powodem dla, którego regularne szczepienia psów czy to młodych czy dorosłych jest takie ważne.
Warto też pamiętać, że jak którykolwiek z tych objawów zostanie zauważony warto udać się do lekarza weterynarii aby przebadał psa. Jeśli jest to szczenię każda biegunka jest niebezpieczna i warto o tym pamiętać.

Piśmiennictwo:  

  1. lek. wet. A. Lachowicz-Wolak, J. Cinciała, Nosówka psów – sukces profilaktyki potencjalnym zagrożeniem dla diagnostyki, „Weterynaria w praktyce”, 2023, nr 9/2023.
  2. Notatki własne z technikum weterynaryjnego