Nie jesteśmy gotowi na ten moment. Nigdy nie będziemy. A jednak - jeśli mamy przy sobie ukochanego psa, który starzeje się lub zmaga z poważną chorobą - staniemy kiedyś przed trudną decyzją: czy to już czas? Czy trzymam go przy sobie z miłości, czy z lęku przed stratą?
Musimy niestety być świadomi tego, że życie z psem to nie tylko spacery, zabawy i wspólne chwile.
Jak nie przegapić momentu, w którym utrzymywanie psa przy życiu staje się bardziej egoizmem niż troską?

Czego można spodziewać się u psów geriatrycznych i/lub ciężko chorych

Psy - podobnie jak ludzie - starzeją się i chorują, przez co mogą stopniowo tracić swoją sprawność. Zmniejsza się ich apetyt, są bardziej ospałe, pojawiają się problemy ze stawami, wzrokiem czy słuchem.
Ale są też objawy, które mogą oznaczać cierpienie naszego czworonożnego członka rodziny i powinny skłonić nas do refleksji.
W ostatnich momentach życia mogą pojawić się objawy takie jak to, że np.:

  • pies nie chce jeść i pić, chudnie mimo dobrego żywienia,
  • ma trudności z poruszaniem się (sztywność, upadki, niemożność wstania),
  • nie kontroluje oddawania moczu i kału,
  • pojawiają się nawracające infekcje, których organizm nie daje rady już zwalczać,
  • przestaje reagować na obecność opiekunów, bądź po prostu pies "wycofuje się", przestaje reagować,
  • często ma trudności z oddychaniem, pojawiają się duszności, kaszel, krztuszenie się,
  • pomimo przyjmowanych leków nadal odczuwa długotrwały ból,
  • "gorsze" dni przeważają nad tymi dobrymi.

Skąd mamy wiedzieć, że nadchodzi "ten czas"?

Nie ma jednej, prostej odpowiedzi na to pytanie, ale nie jest to też temat "na później". Nie powinien to być też temat tabu. Musimy umieć rozmawiać o tym z rodziną i weterynarzem, zanim nadejdzie moment decyzji.

Istnieje tzw. "skala jakości życia dr Alice Villalobos" - jest to kilka prostych pytań, które zadajesz sobie każdego dnia:

  • Czy pies je i pije?
  • Czy leki pomagają zniwelować ból i cierpienie?
  • Czy może się poruszać bez cierpienia?
  • Czy kontroluje potrzeby fizjologiczne?
  • Czy cieszy się z obecności opiekuna?
  • Czy ma więcej dobrych dni niż złych?

Gdy coraz więcej odpowiedzi na powyższe pytania brzmi "nie" - warto rozważyć czy podtrzymywanie życia nie jest dla psa ciężarem i źródłem bólu.

...być może nadszedł czas, by pozwolić mu odejść spokojnie - zanim odejdzie w bólu i samotności.

Eutanazja - trudna decyzja z miłości...

Słowo "eutanazja" budzi w nas wszystkich lęk. Ale jego prawdziwe znaczenie to "dobra śmierć" - bez bólu, lęku, w obecności najbliższych. Dla psa to szansa godne na odejście w spokoju, bez bólu, bez samotności, bez paniki i ze wsparciem swojej rodziny i weterynarza.

❤️
Dla nas - to ostatni akt miłości i odpowiedzialności.
Nie poddanie się. Nie egoizm. Tylko troska.

🪷 Przygotowanie do pożegnania...

  • Porozmawiaj z rodziną wcześniej - podejmijcie wspólnie decyzję czy Wasz pies ma odejść w domu czy w lecznicy.
  • Zastanówcie się czy dzieci (jeżeli są) będą obecne i jak z nimi rozmawiać
  • Jeśli to możliwe zaplanujcie i przygotujcie odpowiednio ten dzień - ciepłe posłanie, ulubiony smakołyk, spokojna muzyka. Może coś czego pies nigdy nie mógł dostać/zrobić...
  • Pozostańcie przy psie do samego końca - Wasza obecność, głos i dotyk to ostatnia rzecz, jaką usłyszy i poczuje.

Pożegnanie i żałoba - każdy ma do nich prawo

Absolutnie nie wstydźcie się łez.
Wasz pies był członkiem rodziny.
Zasługuje na pożegnanie i na pamięć.

Symbolicznie można :

  • zasadzić drzewo lub kwiat w jego imieniu,
  • zachować obrożę lub zdjęcie w ramce,
  • zachować odcisk łapy lub odcisk nosa,
  • napisać list lub wspomnienie na spokojnie,
  • rozmawiać z innymi, którzy przeżyli to samo.

Podsumowanie

Pozwolenie psu odejść to najtrudniejszy, ale często najpiękniejszy dar, jaki możemy mu dać pod koniec jego życia.
Zabierając psa do swojego domu, bierzemy odpowiedzialność za całe jego życie - również za jego koniec. Wymaga to wielkiej odwagi, empatii i siły, ale to właśnie my możemy podarować mu na pożegnanie to, co najważniejsze: obecność, spokój i wybór, który pozwala odejść z godnością - tak, jak żył.

Nie czekaj na moment "gdy już będzie za późno".
‎‎Bądź przy nim.
‎‎‎Przytul.
‎‎‎‎Podziękuj.

I pamiętaj - jeśli jesteś w tym trudnym momencie, nie jesteś sam. 💛

Piśmiennictwo:

  1. Villalobos, A. E., & Kaplan, L. (2007). Canine and Feline Geriatric Oncology: Honoring the Human-Animal Bond. Wiley-Blackwell.
  2. McMillan, F. D. (2005). Quality of life in animals. Journal of the American Veterinary Medical Association, 226(5), 722-724.
  3. American Veterinary Medical Association (AVMA). (2020). AVMA Guidelines for the Euthanasia of Animals: 2020 Edition.
  4. World Small Animal Veterinary Association (WSAVA). (2020). Global Guidelines on End-of-Life Care.
  5. Butler, M., & Dale, A. (2008). Palliative care and euthanasia of companion animals. Veterinary Record, 162(14), 458-461.
  6. Cornell University College of Veterinary Medicine. End-of-Life Decision Making in Companion Animals. www.vet.cornell.edu
  7. Royal College of Veterinary Surgeons (RCVS). Code of Professional Conduct: Euthanasia Guidance. www.rcvs.org.uk
  8. Polskie Towarzystwo Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt (PTLWMZ). (n.d.). Rekomendacje dotyczące eutanazji i opieki paliatywnej.